Yolu Pera Palace Hotel’den Geçenler… Falih Rıfkı Atay
Mimar Alexander Vallury’in kıymetli eseri Pera Palace Hotel, filmlere konu olacak bir hikayeye sahip. Orient Ekspres yolcularını ağırlamak üzere inşa edilen bu nadide eser, yıllar içinde ağırladığı ünlü isimlerle de dikkat çekiyor. İstanbul’un yaşayan kültür elçisi haline gelen bu asırlık çınar kimleri ağırlamadı ki? Agatha Christie, Alfred Hitchcock ve Greta Garbo gibi yabancı konukların yanı sıra Pera Palace, Türk edebiyat ve fikir dünyasının önemli isimlerine de ev sahipliği yaptı. Gazeteci kişiliği ile tanınan edebiyatçı ve siyasetçi Falih Rıfkı Atay, bu isimlerden sadece bir tanesi. Dilerseniz, Cumhuriyet tarihine yakından tanıklık eden bu çok yönlü fikir insanını hep beraber tanıyalım.
Divan-ı Harbe Verilen Genç Gazeteci
1894 yılında İstanbul’da doğan Falih Rıfkı Atay, lise eğitimini bugün Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi olarak bilinen Mercan İdadisi’nde alır. Üniversite öğrenimini ise eski adı Darülfünun Edebiyat Fakültesi olan İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde tamamlar. Çeşitli gazete ve dergilerde yazılar yazan Atay, gazeteci sıfatı ilk kez Tanin gazetesinde çalışmaya başlar. Çocuk denilebilecek yaşta edindiği bu deneyim, siyasete ilgi duymasına neden olur. Atay’ın Ziya Gökalp ile olan arkadaşlığı tam da bu dönemlerde başlar.
Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması ile genç Falih Rıfkı, kendini orduda bulur. 1914-1917 yılında Kanal Cephesi’nde özel katiplik görevindeyken Halide Edip Adıvar ile bölgeye yeni okullar açar. Değişen siyasal iklimi yakından gözlemleyen Atay, 1917 yılında İstanbul’a dönerek Akşam gazetesini çıkarır. Bu gazetede yazdığı Kurtuluş Savaşı’nı destekleyen yazıları nedeniyle Divan-ı Harbe verilir. Uzayan yargılama sürecinin sonunda gelen İnönü Zaferi ile Atay, gazetesine geri döner. Falih Rıfkı yazıları ile Mustafa Kemal Atatürk’ü ve Kuva-yi Milliye’yi desteklemeye devam eder.
İzmir’de Başlayan Ebedi Dostluk
Anadolu’da elde edilen zaferleri topyekûn bir kurtuluşun ışığı olarak gören Atay, kamuoyunu bilgilendirmeyi büyük bir heyecanla sürdürür. Bir rüyanın gerçekleşmesi olarak yorumladığı İzmir’in kurtuluşunun ardından Mustafa Kemal Paşa ile tanışmak üzere şehre hareket eder. Mustafa Kemal ile başlayan ebedi dostluğun temelleri böylece İzmir’de atılır. Falih Rıfkı Atay tüm sıfatlarının yanına bir de yol arkadaşlığını ekler. Cumhuriyet’in ilanına kadar geçecek süre boyunca Atay, Milli Mücadele’yi Başkomutan’ın izinde adım adım izler. Ayrıca Atay bir edebiyatçı olarak bu dönemde kaleme aldığı eserler ile Türk yazın tarihine gezi anıları türünü kazandırır.
27 Yıl Süren Milletvekilliği
Atay, Cumhuriyet’in ilanını takiben yapılan milletvekilleri seçimine Mustafa Kemal’in arzusu ile katılır. TBMM’nin ikinci dönem seçimlerinde milletvekili seçilen Atay, İstanbul’un muhalif basınına karşın Ankara’nın yükselen sesi olur. Milletvekilliği görevini kesintisiz olarak 27 yıl boyunca sürdürür. Atatürk önderliğinde başlatılan ulus devlet inşasında devrimlerin yılmaz savunucusu olan Atay, sürece etkin bir biçimde katılır. Dil Encümeni’nde görev alan Falih Rıfkı, Türk alfabesinin oluşturulması ve uygulanmasında aktif görev alır. Bu süre zarfında gazeteciliğe ara vermeyen Falih Rıfkı, Bedii Faik ile Dünya gazetesinin kuruculuğunu üstlenir. Atay, hayatının sonuna kadar başyazar olduğu Dünya gazetesinde halkın modernleşmesini destekleyen yazılar yazmaya devam eder. Siyasi fıkra ve başyazıları ile bilinen Falih Rıfkı, kendine has üslubu ve duru Türkçesi ile usta bir kaleme dönüşür. Atatürk Devrimleri’nin korunması yolundaki çabalarıyla Atay, özelikle 1950 iktidarına karşı güçlü bir gazeteci/yazar kimliğine kavuşur.
Atatürk’e bağlılığı ile bilinen, Cumhuriyet tarihinin en önemli gelişmelerinin tanığı olan Falih Rıfkı Atay 1971 yılında hayata gözlerini yumdu. Gazetecilik tarihine adını yazdıran Türk edebiyat tarihinin bu eşsiz kalemi, geride başta Çankaya olmak üzere onlarca unutulmaz eser bırakarak aramızdan ayrıldı.
Bu yazılarımız da ilginizi çekebilir:
Pera Palace Hotel’in İlginizi Cezbedecek Mimari Özellikleri
Pera Palace Hotel’i Yakından Tanımak İsteyenler İçin Film Önerileri
Pera’nın En Eski Değerlerinden: Garden Bar
Pera’nın Küllerinden Doğan Neoklasik Mimari: Pera Palace Hotel
Pera Palace Hotel’i Yakından Tanımak İsteyenler İçin Kitap Önerileri
