6 Ocak Ortodoks Yeni Yılı… Epifani Bayramı Nedir?
İsa peygamberin doğuşunun ve vaftiz edilişinin kutlandığı Epifani Bayramı, Hristiyanların önemli dinî bayramlarından biri. Hepimizin bildiği adı ise Noel. Ancak Epifani Bayramı aralık ayında değil, ocakta kutlanıyor. Daha önce bu bayramı duymadıysanız gelin, Epifani Bayramı’nın ilgi çekici hikâyesine ve kutlama geleneklerine birlikte bakalım.
Epifani Bayramı Nedir?
Doğuş Bayramı, Milat Yortusu ve 6 Ocak Yortusu gibi çeşitli isimlerle de bilinen Epifani Bayramı; Hristiyanların en eski dinî bayramlarından biridir. Bu önemli bayramın hikâyesini incelemeden önce epifani kelimesinin ne anlama geldiğini öğrenmek gerekiyor.
Aya Epifani olarak da ifade edilen epifani (Epiphanie) kelimesi, Yunanca kökenli bir sözcük. Görünme ya da ortaya çıkma anlamlarına geliyor. Hikâyeye göre üç kral, İsa peygamberin doğumundan sonra yanına onu görmek ve ona hediyeler sunmak için gider. Bu kralların İsa peygamberin doğumunu önceden gördüğü düşünülür. Kralların ziyaretini ve yapılan kutlamayı anmak için her yıl 6 Ocak’ta Epifani Bayramı kutlanır. Bu ziyaret İsa peygamberin doğumundan 12 gün sonra gerçekleştiği için Epifani Bayramı “On İkinci Gün Bayramı” olarak da bilinir.
Bunun yanı sıra 6 Ocak’ın İsa peygamberin vaftiz edildiği gün olarak kabul edildiği ve bu nedenle bayram olarak kutlandığı da ifade edilir.
Ortodoks Hristiyanlar Noel’i Neden Farklı Bir Tarihte Kutlar?
Noel’in hangi tarihte kutlanacağı bağlı olunan kiliseye yani mezhebe göre değişir. Protestan ve Katolikler Noel’i 25 Aralık’ta, Ortodoks mezhebine bağlı Hristiyanlar ise 6 Ocak’ta kutlar. Noel kutlama tarihlerine ilişkin bu farklılığın nedeni ise kiliselerin farklı takvimleri benimsemelerinden kaynaklanır.
Katolikler, Protestanlar ve bazı Ortodokslar 1582 yılında uygulamaya konulan miladi takvimi, diğer adıyla Gregoryen takvimini kullanır. Bu takvime göre Noel 25 Aralık’a denk geldiği için bu tarihte kutlanır.
Jülyen takvimine göre Noel 6 Ocak’a denk gelir. Bu takvimi takip eden Ortodoks Hristiyanlarsa Noel’i Katoliklerden 13 gün sonra kutlar.
Epifani Bayramı Nasıl Kutlanır?
Epifani Bayramı kutlamaları da ülkelere ve bağlı olunan kiliseye göre değişiklik gösteriyor. Coşkulu geçen bayram kutlamaları; cömertliğin, birlik ve beraberliğin vurgulandığı törenlere sahne oluyor.
Epifani Bayramı’nda düzenli olarak gerçekleştirilmeye devam eden bazı törenler ve sürdürülen gelenekler de bulunuyor. Bunlara da kısaca değinelim:
Haç Çıkarma Töreni
Haç çıkarma töreni, Epifani Bayramı’nın en önemli gelenekleri arasında yer alıyor. Bu tören, İsa peygamberin vaftiz edilişini ve denizden çıkarılışını sembolize eder. Geleneğe göre önce dua edilir, sonra büyük bir haç ayine liderlik eden din görevlisi tarafından denize atılır. Hemen ardından denize atlayan Hristiyanlar, haçı çıkarmak için birbirleriyle yarışır. Haçı denizden çıkaran kişinin o yılı sağlıklı bir şekilde geçireceğine inanılır. Bu tören her yıl Haliç’te de düzenleniyor ve hem İstanbullular hem turistler tarafından büyük ilgi görüyor.
Kilise Ayinleri
Epifani Bayramı’nı kutlamak için kiliseler özel olarak süslenir ve ayine hazırlanır. Bayram kutlamasına katılmak isteyen Hristiyanlar kilisede bir araya gelir. Ayin esnasında bayrama özgü ilahiler söylenir ve kutsal kitapları İncil’den bölümler okunur. Oldukça ilgi gören bu ayinlere turistler de katılım gösterir.
Büyük Aile Yemekleri
Epifani Bayramı’nı kutlamak üzere aileler bir araya gelir ve geniş sofralarda beraber vakit geçirir. Sofralar, zahmet isteyen yemeklerle donatılır. Büyükler ziyaret edilir ve dualar okunur.
Bayram kutlamalarında yerel gelenekler de değişiklik gösterir. Örneğin bir geleneğe göre bayram günü hazırlanan ziyafet sofrasının 12 farklı etsiz yemekten oluşması gerekir. Bir diğerinde ise İsa peygamberin 12 havarisine atfen 12 yemekten oluşan alkolsüz ve et ağırlıklı bir sofra hazırlanır. Bir diğer geleneğe göre ise İsa peygamberin doğduğu ahırı simgelemesi için samanla kaplı bir masanın üzerine kuru erik ve fındık konur.
Bu yazılarımız da ilginizi çekebilir:
Paskalya Ruhu Patisserie de Pera’da: Dünyanın Her Yerinde Farklılık Gösteren Paskalya Gelenekleri
