Dünyaya Nam Salmış Türk Kahvesinin Geçmişi ve Özellikleri
Türk kahvesi, ülkemiz için bir kahveden daha fazlasıdır. Bazen kahve eşliğinde manzaranın bazense muhabbetin tadına varılır. Boş yere demezler ”Bir fincan kahvenin 40 yıl hatırı vardır” diye. Sevdiğimiz insanla içtiğimiz bir Türk kahvesi yıllar sonra bile hatırlanabilir. Avrupa ülkeleri kahve kültürünü Türklerden almıştır fakat sonrasında farklı tarzlar geliştirmişlerdir. Türk kahvesi ise bunca yıl hiçbir değişiklik yaşamadan günümüze kadar gelmiştir. Hadi gelin hep birlikte dünyaya nam salmış Türk kahvesinin geçmişine ve özelliklerine bakalım.
Farkı sadece pişirme yönteminde değil…
Türk kahvesinin diğer kahvelerden farkı sadece pişirme ve hazırlanış yöntemi değildir. İçme ve sunulma biçimi, yapımında kullanılan araçlar, tarihi ve ismini verdiği yapılar ile diğer kahve türlerinden farklılaşmaktadır. Tam 500 yıl önce Osmanlı topraklarına girdiği bilinir. Türklerin yaşantısında ve sosyal ilişkilerinde özgün bir yere sahiptir. Bu denli zengin bir kültüre sahip olması, 2013 yılında UNESCO tarafından “İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi”’ dahil edilmesine neden olmuştur.
Kahvenin Osmanlı’ya gelişiyle ilgili çeşitli rivayetler
Müdavimi olduğumuz kahvenin anavatanının Arap Yarımadası olduğu bilinmektedir. Var olan ilk bilgiler, 10. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Fakat kahvenin tam olarak kullanımının 575 yılında olduğu bilinmektedir. Bazı araştırmacılar kahve kelimesinin Arapça’da şarap anlamına gelen ”kahva” kelimesinden geldiğini savunurken bazı araştırmacılar Güneybatı Etiyopya’nın Kaffa şehrinden geldiğini söylemektedir. Osmanlı’nın kahve ile buluşması hakkında ise birkaç rivayet bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi 1554 yılında Suriyeli iki girişimcinin kahveyi İstanbul’a getirdiğidir. Diğer bir rivayet de Kanuni Sultan Süleyman’ın Yemen Valisi Özdemir Paşa’nın kahveyi çok beğenerek 1517 yılında İstanbul’a getirdiğidir. Diğer bir yandan Osmanlı’nın kahve ile tanışması Fernand Braudel’e göre 1511 yılında; Peçevi İbrahim Efendi’ye göre ise 1555 yılında olmuştur. Katip Çelebi, 1543 yılında İstanbul’a gemiler eşliğinde kahve geldiğini belirtmektedir.
Sohbetler, evlilik öncesi törenler, fallar…
Türk kahvesi başlı başına bir kültür meydana getirmiştir. Türkiye’de kahve misafirlere ikram edilir, evlilik öncesi törenlerin ayrılmaz bir parçasıdır, telve ile fal bakılır ve yorumlanır. Tüm bunlar samimiyetin ve kahveye olan bağlılığın göstergesidir. Kahve kahverengi ve kahvaltı gibi kelimelerin de türemesine neden olmuştur. Tüm bunlar arasından fal ve kız isteme törenlerindeki rolü daha fazla ön plana çıkmaktadır. Kız isteme törenlerinde müstakbel damada kahve ikram edilir. Bunun sebebi gelinin pişirdiği kahvenin lezzetinin bir sınav niteliğinde oluşudur. Diğer bir yandan kahvenin dibinde kalan telvenin bıraktığı izler yorumlanır ve gelecek- geçmişe dair tahminlerde bulunulur. Aynı zamanda Türkiye’de kahve kültürü etrafında cezve, tepsi gibi ürünlerde kullanılan bir sanat da doğmuştur.
Osmanlı’da bir yaşam biçimi haline gelmesi…
16. yüzyılda kahvenin İstanbul ve Osmanlı’ya gelişiyle, kahve toplumda önemli bir yer edinmiştir. Farklı pişirme metodunun kullanılması ile birlikte kahvehaneler tüm imparatorluğa yayılmıştır. Osmanlı döneminin sosyal yaşamının önemli mekanları arasında yer alan bu yerlerde satranç ve tavlalar oynanmış, edebiyat sohbetleri edilmiş, kitap ve şiirler okunmuştur. Günümüzde kahvehanelerde kahveden çok çay içilmektedir ve Osmanlı’daki kimliklerinden uzaklaşılmıştır. Fakat kahvehaneler bu mirasın önemli bir devamıdır.
En güzel kahve sunumu: Lokum ve su
Türk kahvesini diğer kahvelerden ayıran birçok özellik bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi de sunum tarzıdır. Türk kahvesinin en eski ve bilinen sunum şekli lokum ve su ile olanıdır. Kahveden önce bir yudum su içilir, bu sayede kahve boğazdan daha kolay bir şekilde geçer. Kahvenin yanında da lokum yenir. Tüm bu bilgiler dışında şu bilgileri de vermeden geçmeyelim; kahve Osmanlı İmparatorluğu sayesinde dünyaya yayılmış ve tanıtılmıştır, kahve falı sadece Türk kahvesine özgü bir fal türüdür, Türk kahvesi dünyanın en eski kahve pişirme yöntemiyle hazırlanır…
Bu yazılarımız da ilginizi çekebilir:
İstanbul’da Çay İçebileceğiniz En İyi 10 Mekan
İstanbul’da Güzel Vakit Geçirebileceğiniz En İyi 10 Kafe
İstanbul’un La Belle Epoque’na Yolculuk: Patisserie De Pera
İngiliz 5 Çayı Geleneğinin Bilmeniz Gereken Kuralları
Fransız ve İtalyan Mutfaklarının Türkiye’deki Temsilcisi 7 Restoran
