Atatürk’ün Çağdaş Türkiye’yi Dünyaya Tanıttığı Proje: Karadeniz Seyr-i Türkiye
Yıllar süren çetin bir mücadelenin ardından yeşeren Türkiye Cumhuriyeti, Gazi Mustafa Kemal Atatürk‘ün liderliğinde büyük bir dönüşümün ilk adımlarını attı. Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte siyasi, toplumsal, kültürel ve ekonomik alanda gerçekleşen devrimlerin dünyaya tanıtılması gerekiyordu. Bunun için eşsiz bir proje planlandı: Karadeniz Seyr-i Türkiye.
Karadeniz Seyr-i Türkiye projesi, Türkiye’nin uluslararası arenada yükselişini ve değişimini tüm dünyaya göstermeyi amaçlayan bir girişim örneği. Dünyanın çeşitli liman kentlerini gezerek gerçekleşen devrimleri ve Türkiye’deki gelişmeleri dünyaya duyurmayı hedefleyen geminin hikâyesi bir hayli ilginç. Gelin, çağdaş Türkiye’nin kat ettiği yolları gözler önüne seren bu projeyi 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı yaklaşırken yakından tanıyalım.
Sergi Fikrinden Yüzen Gemiye Dönüşen Bir Hayal
1925 yılında Paris Uluslararası Dekoratif ve Endüstriyel Sanat Fuarı’na katılan Türk heyeti buradan ilham alarak Türkiye’yi tanıtan bir sergi yapmak istediler. Ancak bu serginin yeterince geniş bir kitle tarafından görülemeyeceği endişesiyle dönemin ticaret bakanı ortaya bir hayli ilginç bir fikir atmıştır.
Bakan Ali Cenani Bey, ülkemizde var olan tüm gelişmeleri vapurda seyyar bir sergi yoluyla dünyanın önemli kentlerini ziyaret ederek göstermeyi önerdi. 130 yataklı gemide sergilenecek ürünler, kataloglar, gemide bulanacak kişiler, orkestra, tercümanlar, ziyafet ve merasimlerde görev alacak tüm kişiler tek tek belirlendi. Tüm bu hazırlıkların tamamlanması için 1 yıl gibi bir süreye ihtiyaç duyuldu.
Karadeniz’den Gemiyle Dünyaya Açılma Projesi
Takvimler 3 Nisan 1926 tarihini gösterdiğinde Karadeniz Vapuru, İzmir’de son seferini yaptıktan sonra Haliç’te bakıma alındı. Asıl rengi siyah olan gemi, cumhuriyetin aydınlık yüzünü vurgulaması için beyaza boyanarak iç tasarımı sergiye uygun hâle getirildi. Gemi, 12 Haziran 1926 tarihinde Atatürk’ün kontrolünden geçerek yolculuğuna başladı.
Dünyanın En Önemli Kentlerine Giden Bir Rota
Gemi son derece detaylı ve titiz bir çalışmayla hazırlanır. Atatürk ortaya çıkan işi öyle çok beğenir ki, sergi defterine teşhirin çok iyi hazırlandığını ve kendisinde güzel izlenimler uyandırdığı yazar. Böylelikle Avrupa’nın önemli kentlerinde Türkiye’de günlük yaşamdan çağdaşlaşma hamlelerine kadar pek çok şeyi sergileme fırsatı doğdu. Ziyaret edilen kentler arasında ise Berselona, Londra, Hamburg, Stockholm, Helsinki, Amsterdam, Venedik ve Kopenhag da vardı.
Zengin Bir Sergi: Gıdadan Madenlere, Teknolojik Aletlerden Ziynet Eşyalarına…
Türkiye’nin muhteşem yedi coğrafi bölgesi, vapurda özel ve büyüleyici ürünlerle bezenmiş yedi ayrı bölümde hayat buluyordu. Her biri kendine has zenginlikleriyle dolu olan bu bölümlerde;
- Madenler,
- Bereketli toprakların sunduğu bitkisel ürünler,
- En nadide tarım ürünleri,
- El işçiliğinin özgün dokuları,
- Nefis kuru yemişler,
- Balıklar,
- Özenle hazırlanan konserve ve reçel çeşitleri,
- Geleneksel müziğin büyülü sesleri,
- Değerli ziynet eşyaları,
- Son teknoloji ürünleri,
- Günlük yaşamın zarif kıyafetleri sergileniyordu.
Çeşitli kategorilerdeki bu ürünler, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin özgün ve yaratıcı bir ülke olduğunun altını çiziyordu. Aynı zamanda Türkiye’nin uluslararası sahnede de büyük saygınlığa sahip bir ülke olabileceğini vurguluyordu.
3 Ay Süren Yolculuk 5 Eylül 1926’da İstanbul’da Son Buldu
1926 yılının 5 Eylül’ünde vapur yurda döndüğünde 86 gün boyunca 12 farklı ülkeyi ve 16 şehri ziyaret etmişti. Bu muazzam yolculuk sırasında gemi, 44 deneyimli yabancı rehberi ağırladı ve yolculuk boyunca toplamda yaklaşık 65 bin ziyaretçi gemiye uğradı.
Gemide yolculuk boyunca 16 muhteşem balo yapıldı ve ziyafet düzenlendi. Geminin içinde Avrupalı misafirlerin ilgisini çekecek tütün ürünleri, Hereke halıları, nadide taşlar, Kütahya çinileri ve antika eşyalar gibi özel ürünlerin satıldığı bir satış dairesi bulunuyordu. Bu, gemiye ayrı bir zenginlik katıyordu.
Karadeniz Vapuru’nda Türkiye’nin Aydınlık Yüzleri de Yer Alıyordu
Cumhuriyet’in belki de övündüğü konuların başında kadın/erkek her yurttaşın eşit eğitim ve kariyer olanaklarına sahip olması geliyordu. Türkiye’deki kadın erkek eşitliğini Batılı ülkelere göstermesi açısından bazı önemli görevlerde bulunan kadın ve erkeklerin de bu vapurda yolculuk yaptığı biliniyor.
Yolculuğa katılan önemli isimler arasında Türkiye’nin ilk kadın muhabiri Bedia Arseven, Celal Bayar’ın oğlu Refii Bayar, öğretmen İclal Hanım, Orhan Veli Kanık’ın müzisyen babası Veli Kanık, Türkiye’nin ilk kadın milletvekillerinden Mebrure Gönenç ve daha niceleri… Tüm bu isimler, genç Türkiye Cumhuriyeti’nin az zamanda ne kadar büyük işler başardığını göstermesi açısından oldukça önemli.
Karadeniz Seyr-i Türkiye Belgesellere de Konu Oldu
Böylesine önemli bir proje, Soner Sevgili tarafından hazırlanan “Karadeniz Seyr-i Türkiye” adlı belgeselle ölümsüzleştirildi. 2006 yılında çekilen belgeselde o döneme kadar dünyanın çeşitli arşivlerinde konuya dair pek çok belge, fotoğraf ve haber taranmış.
Belki de Çağdaşlaşma Hamlelerinin Düşünüldüğü Yer: Atatürk’ün 101 Numaralı Odası
Tarihler 1917 yılını gösterdiğinde Atatürk, Pera Palace Hotel’in anı defterini imzaladı. 1917 ve 1926 yılları arasında birçok defa bu otelde konaklayan Atatürk, İstanbul’da ilklere ev sahipliği yapan Pera Palace’ın atmosferinden son derece memnundu. Sıklıkla gerçekleştirdiği ziyaretlerinde Atatürk, bazen ülkenin geleceği için aldığı kararlarda bazen de önemli misafirlerini ağırlamak için Pera Palace Hotel’i tercih ediyordu. Kim bilir belki de Karadeniz Seyr-i Türkiye projesini de Pera Palace Hotel’de düşünmüştü!
101 numaralı oda, Atatürk’ün önemli zamanlarına tanıklık etmiş, evi gibi kullandığı özel bir yerdi. Doğumunun 100. yılında, Atatürk’ün anısını sonsuza dek yaşatmak amacıyla bu oda bir müze hâline getirildi. 1981 yılında müzeye dönüştürülen odada Atatürk’ün aziz hatırası özenle yaşatılıyor.
Sizler de Pera Palace Hotel’in büyüleyici atmosferini solumak, Cumhuriyetin 100. yılında Atatürk’ün kaldığı odayı ziyaret etmek ve en önemlisi tarihten ilham alarak geleceğe yön vermek için Pera Palace Hotel‘i ziyaret edebilirsiniz.
Bu yazılarımız da ilginizi çekebilir:
Mustafa Kemal Atatürk’ün Kişisel Eşyalarını Görebileceğiniz 9 Mekân
Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı’nda Çocuklarınızla Birlikte Gezebileceğiniz Müzeler
Tarihe Bir Yolculuk: Orient-Express Hikayesi
104. Yılında 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı’nın Önemi
