8 Ocak Dünya’nın Dönüş Günü: Hareket, Zaman ve Hayat…

Dünya’nın kendi ekseninin etrafında dönüyor olduğu gerçeği, Kopernik bu fikri ortaya attıktan yüzlerce yıl sonra kanıtlandı. Peki, bu bilginin arkasında yatan hikâyeyi biliyor musunuz? 1851 yılında Fransa’daki Pantheon’un önünde çok sayıda insan toplandı. Toplanan insanlar arasında sanatçılar, bilim insanları ve sıradan vatandaşlar bulunuyordu. İşte 8 Ocak tarihinin Dünya’nın Dönüş Günü olarak kutlanmasını sağlayan olay da burada meydana geldi. Gelin, Dünya’nın Dönüş Günü’nün hikâyesine birlikte bakalım.

 

Dünya’nın Dönüş Günü: Léon Foucault ve Sarkacı

Fransız fizikçi Léon Foucault, 1851 yılının başlarında Dünya’nın kendi ekseninin etrafında döndüğünü kanıtlamak istedi. Bunun için Paris’te bulunan ve tüm tanrılara adanmış bir tapınak olan Pantheon’un tepesinden pirinç bir küre sarkıttı. Daha sonradan “Foucault’nun Sarkacı” olarak adlandırılacak olan bu küre, zeminde küçük bir kavis çizerek gidip geliyordu ve bir döngünün tamamlanması 16 saniye sürüyordu.

Sarkacın her salınımında yön değiştirdiğini anlık olarak fark etmek mümkün değildi. Değişimi fark etmek için aradan belirli bir zamanın geçmesi gerekiyordu. Foucault’nun, izleyicilerin bu yön değişimini fark etmesi için oldukça iyi bir fikri vardı. Kürenin altına bir pim yerleştirmiş ve zemine de kum koymuştu. Yani kürenin her salınımında kumun üzerinde farklı bir oluk açılıyordu.

Foucault’nun sarkaç deneyiyle gösterdiği şey şudur: Aslında sarkacın düzlemi sabittir. Burada dönen şey sarkacın ve ayaklarımızın altındaki Dünya’dır. Foucault, Dünya’nın kendi ekseninin etrafındaki dönüşünü, Kopernik’in Dünya’nın döndüğüne dair ilk fikri ortaya atmasından tam 308 yıl sonra kanıtlamıştır. İşte 8 Ocak Dünya’nın Dönüş Günü de bu olayın yıl dönümü olarak kutlanır.

Léon Foucault’nun 1851 yılında kullandığı sarkaç, bugün Paris’te bulunan Musée des Arts et Métiers’de, özel bir kutuda görülebilir. Sarkacın bir replikasıysa deneyin gerçekleştirildiği Pantheon’da sergilenir.

 

Foucault’nun Sarkacı: Bilimden Edebiyata Gizemli Bir Bağlantı

Foucault’nun 1851 yılında gerçekleştirdiği bu deney, yalnızca Dünya’nın kendi ekseninin etrafındaki dönüşünü kanıtlamadı. Aynı zamanda edebiyat dünyası için de bir ilham kaynağı oldu. Örneğin dünyaca ünlü yazar Umberto Eco’nun Foucault’nun Sarkacı eserinin ismi buradan gelir. Ancak kitap, doğrudan Dünya’nın kendi ekseninin etrafındaki dönüşüyle ilgili değildir. Yazar daha çok okült öğretilerine, komplo teorilerine ve mistik sembollere odaklanır.

Umberto Eco, yazdığı bu ünlü eserde Foucault’nun Sarkacı’nı bir metafor olarak kullanır. Ezoterik metinler ve tarihî belgeler üzerine tartışmalar yürüten kitap, bilimi ve sanatı bir araya getirirken gerçeği ve kurmacayı da harmanlar. Léon Foucault’nun bilimsel çalışmasından ilham alan bu eserde, sarkaç metaforu yalnızca fiziksel bir salınımı değil, aynı zamanda insan bilincinin ve tarihin karmaşık salınımlarını da simgeler. İnsanların anlam arayışı ve her şeyin birbiriyle bağlantılı olduğu fikri de Eco’nun eserindeki sarkaç metaforuna yüklenebilecek anlamlar arasındadır.

8 Ocak Dünya’nın Dönüş Günü yalnızca Léon Foucault’nun bilimsel çalışmalarını değil, aynı zamanda 19 Şubat 2016 tarihinde aramızdan ayrılan Umberto Eco’yu anmak için de bir fırsat sunar.

 

Dünya’nın Dönüş Günü’nde, Pera Palace’ta Bir Gece!

Mata Hari’den Greta Garbo’ya, Alfred Hitchcock’tan Pierre Loti’ye kadar sayısız isme ev sahipliği yapan Pera Palace Hotel’in konukları arasında Umberto Eco da bulunur. Foucault’nun Sarkacı’nın yanı sıra Gülün Adı ve Güzelliğin Tarihi gibi önemli eserler bırakan Umberto Eco, 1998 ve 2013 yıllarındaki İstanbul ziyaretleri sırasında Pera Palace Hotel’de konaklamıştır. 100 yılı aşkın geçmişiyle tarihe meydan okuyan Pera Palace Hotel, Ernest Hemingway ve Agatha Christie gibi edebiyat efsanelerinden sonra Umberto Eco’yu da ağırlamıştır.

Siz de Dünya’nın Dönüş Günü’nü Pera Palace Hotel‘in eşsiz atmosferinde yaşamak isterseniz rezervasyon oluşturmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.